Αλλιώς ΑΠΑΝΩ ΠΕΡΛΙΑΓΚΟ

Στις βόρειες υπώρειες της κορυφής της Νεράιδας (900 μ.), απέναντι από την κορυφή του Κόζιακα και σε απόσταση 25 περίπου χλμ. από την Καλαμπάκα, βρίσκεται η κοινότητα Χρυσομηλιάς. Οι κάτοικοί της ζουν κυρίως από την κτηνοτροφία και από εποχιακές απασχολήσεις (δασεργάτες, εργάτες γης στην Πελοπόννησο). Έτσι, το χειμώνα μένουν στον οικισμό 150 – 170 οικογένειες, ενώ το καλοκαίρι ο αριθμός των κατοίκων του φτάνει τους 2.000.

500 μ. πάνω από τον οικισμό απλώνεται ωραίο δάσος από έλατα, καστανιές και κέδρους. Στον Γκαντέλο, 3 χλμ. μακρύτερα, ο χώρος, με εξαιρετική θέα της γύρω περιοχής, ανάμεσα στα έλατα και με τρεχούμενο νερό, είναι ιδανικός για κατασκήνωση.

Παρ΄ όλο που η Χρυσομηλιά κάηκε από τους Γερμανούς στα 1943, διατηρούνται πολλά από τα παλιά πέτρινα σπίτια και τις εκκλησίες της (Αη – Λιάς, Παναγία, Αγ. Κωνσταντίνου, Αγ. Τριάδας, Αγ. Αποστόλων, Αγ. Σωτήρος, Αγ. Παρασκευής) καθώς και το μοναστήρι των Ταξιαρχών και οι γέφυρες στην Κουκουράβα και το Ρούντζι. Η Κατερίνα, το Στρατίκι και ο Πλάτανος είναι βρύσες με γευστικό, κρύο νερό μέσα στο χωριό.

Η Χρυσομηλιά γιορτάζει με τον παραδοσιακό τρόπο τα Χριστούγεννα και το Πάσχα, και πανηγυρίζει το Δεκαπενταύγουστο, με γλέντι που γίνεται στην πλατεία όπου στρώνεται κοινό τραπέζι για όλους τους κατοίκους. Στις 23 Αυγούστου πανηγυρίζει το ξωκλήσι της Παναγίας.