Ιστορία και Οικοδομικό Χρονικό της Μονής
Σταθμό ή μάλλον αφετηρία του οργανωμένου μετεωρίτικου μοναχισμού αποτελεί η ίδρυση της Μονής του Μεγάλου Μετεώρου ή της Μεταμορφώσεως. Η Μονή αυτή είναι η παλαιότερη, μεγαλύτερη και επισημότερη από τις υπάρχουσες σήμερα μετεωρικές μονές, όπως δηλώνει και η ονομασία της «Μεγάλο Μετέωρο» ή απλώς «Μετέωρο». Σκαρφαλωμένη πάνω στον επιβλητικό της βράχο, κατέχει δεσπόζουσα θέση ανάμεσα στο μοναστικό συγκρότημα των Μετεώρων.
Ιδρύθηκε λίγο πριν από τα μέσα του ΙΔ΄ αιώνα από τον όσιο Αθανάσιο τον Μετεωρίτη, ο οποίος και υπήρξε ο πρώτος κτίτορας της μονής και οργανωτής συστηματικής μοναστικής κοινότητας.
Διάδοχος του Αθανασίου και δεύτερο κτίτορας της μονής υπήρξε ο μοναχός όσιος Ιωάσαφ, πρώην βασιλεύς Ιωάννης Ούρεσης (Uros) Άγγελος Κομνηνός Δούκας ο Παλαιολόγος. Ο Αθανάσιος, ενόσω ζούσε ακόμη, τον όρισε διάδοχό του.
Ανεβαίνοντας σήμερα τη λαξευτή σκάλα, λίγο πριν από την είσοδο της μονής και προς τ’ αριστερά, αντικρύζεις το ασκητήριο του οσίου Αθανασίου, μέσα στη φυσική κοιλότητα του βράχου, διαμορφωμένη σε στοιχειώδη χώρο κατοικίας και στον απαραίτητο ναΐσκο. Εκεί, κατά την παράδοση, αρχικά, μόλις σκαρφάλωσε στον Πλατύ Λίθο, ασκήτεψε μόνος ο όσιος ερημίτης, προτού κτίσει επάνω στο πλάτωμα του βράχου ναό και κελλιά για την εξυπηρέτηση των μοναχών που από νωρίς άρχισαν να συρρέουν εκεί.
Στα μέσα του ΙΣΤ΄ αιώνα η μονή γνώρισε ιδιαίτερη ακμή και άνθιση.