Ι­στο­ρί­α και Οι­κο­δο­μι­κό Χρο­νι­κό της Μο­νής

Σταθ­μό ή μάλ­λον α­φε­τη­ρί­α του ορ­γα­νω­μέ­νου με­τε­ω­ρί­τι­κου μο­να­χι­σμού α­πο­τε­λεί η ί­δρυ­ση της Μο­νής του Με­γά­λου Με­τε­ώ­ρου ή της Με­τα­μορ­φώ­σε­ως. Η Μο­νή αυ­τή εί­ναι η πα­λαι­ό­τε­ρη, με­γα­λύ­τε­ρη και ε­πι­ση­μό­τε­ρη α­πό τις υ­πάρ­χου­σες σή­με­ρα με­τε­ω­ρι­κές μο­νές, ό­πως δη­λώ­νει και η ο­νο­μα­σί­α της «Με­γά­λο Με­τέ­ω­ρο» ή α­πλώς «Με­τέ­ω­ρο». Σκαρ­φα­λω­μέ­νη πά­νω στον ε­πι­βλη­τι­κό της βρά­χο, κα­τέ­χει δε­σπό­ζου­σα θέ­ση α­νά­με­σα στο μο­να­στι­κό συγ­κρό­τη­μα των Με­τε­ώ­ρων.

Ι­δρύ­θη­κε λί­γο πριν α­πό τα μέ­σα του ΙΔ΄ αι­ώ­να α­πό τον ό­σιο Α­θα­νά­σιο τον Με­τε­ω­ρί­τη, ο ο­ποί­ος και υ­πήρ­ξε ο πρώ­τος κτί­το­ρας της μο­νής και ορ­γα­νω­τής συ­στη­μα­τι­κής μο­να­στι­κής κοι­νό­τη­τας.

Δι­ά­δο­χος του Α­θα­να­σί­ου και δεύ­τε­ρο κτί­το­ρας της μο­νής υ­πήρ­ξε ο μο­να­χός ό­σιος Ι­ω­ά­σαφ, πρώ­ην βα­σι­λεύς Ι­ω­άν­νης Ού­ρε­σης (Uros) Άγ­γε­λος Κο­μνη­νός Δού­κας ο Πα­λαι­ο­λό­γος. Ο Α­θα­νά­σιος, ε­νό­σω ζού­σε α­κό­μη, τον ό­ρι­σε δι­ά­δο­χό του.

Α­νε­βαί­νον­τας σή­με­ρα τη λα­ξευ­τή σκά­λα, λί­γο πριν α­πό την εί­σο­δο της μο­νής και προς τ’ α­ρι­στε­ρά, αν­τι­κρύ­ζεις το α­σκη­τή­ριο του ο­σί­ου Α­θα­να­σί­ου, μέ­σα στη φυ­σι­κή κοι­λό­τη­τα του βρά­χου, δι­α­μορ­φω­μέ­νη σε στοι­χει­ώ­δη χώ­ρο κα­τοι­κί­ας και στον α­πα­ραί­τη­το να­ΐ­σκο. Εκεί, κα­τά την πα­ρά­δο­ση, αρ­χι­κά, μό­λις σκαρ­φά­λω­σε στον Πλα­τύ Λί­θο, α­σκή­τε­ψε μό­νος ο ό­σιος ε­ρη­μί­της, προ­τού κτί­σει ε­πά­νω στο πλά­τω­μα του βρά­χου να­ό και κελ­λιά για την ε­ξυ­πη­ρέ­τη­ση των μο­να­χών που α­πό νω­ρίς άρ­χι­σαν να συρ­ρέ­ουν ε­κεί.

Στα μέ­σα του ΙΣΤ΄ αι­ώ­να η μο­νή γνώ­ρι­σε ι­δι­αί­τε­ρη ακ­μή και άν­θι­ση.