Μια ματιά στην ιστορία της Καλαμπάκας
Το 1995 ανακαλύφθηκε στην Καλαμπάκα ένας αρχαίος τάφος που χρονολογείται από το 2.000 περίπου π.Χ. Μια Ελληνική επιγραφή στον τοίχο μιας από τις παλιότερες εκκλησίες της πόλης (Αγίου Ιωάννου του Βαπτιστή) μαρτυρεί την ύπαρξη αρχαιοελληνικού οικισμού με το όνομα Αιγίνιον.
Η πόλη χτίστηκε στη θέση της αρχαίας πόλης του Αιγινίου. Το 10ο αίωνα μ.Χ. ήταν γνωστή ως Σταγοί, Βυζαντινό φρούριο και επισκοπή. Από τα μεσαιωνικά μνημεία της σώζεται μόνο η Εκκλησία της Κοίμησης της Θεοτόκου. Ηταν ένα κτίσμα του τέλους του 11ου ή αρχών του 12ου αιώνα, που χτίστηκε πάνω στα υπολείμματα παλιότερης εκκλησίας της ύστερης αρχαιότητας. Υπολείμματα αρχαίου ελληνικού ναού -πιθανόν του θεού Απόλλωνα- έχουν ενσωματωθεί στον τοίχο της παλιότερης και γνωστότερης εκκλησίας της πόλης, αφιερωμένης στην Παναγία.
Οι Σταγοί μνημονεύονται για πρώτη φορά στο έργο Διατύπωσις του Βυζαντινού Αυτοκράτορα Λέοντα ΣΤ΄ του Σοφού (886-812). Το 1163 υπήρξε αναφορά στο κάστρο των Σταγών. Το 1204 οι Σταγοί περιήλθαν στο Δεσποτάτο της Ηπείρου. Στο τέλος του 13ου αιώνα περιήλθαν στο Δουκάτο των Νέων Πατρών. Το 1334 καταλήφθηκαν εκ νέου από το Δεσπότη της Ηπείρου Ιωάννη Β΄ Ορσίνι και στη συνέχεια περιήλθαν πάλι για λίγο υπό τον έλεγχο της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Το 1348 καταλήφθηκαν από τους Σέρβους του Στέφανου Δουσάν. Εφθασαν επί της βασιλείας του αδελφού του, Βασιλιά Συμεών Ούρεση. Οταν οι Τούρκοι κατέλαβαν τη Θεσσαλία η Καλαμπάκα τέθηκε υπό τη διοίκηση του Πασά της Λάρισας και αργότερα του Σαντζακίου των Τρικάλων.
Ονομάστηκε «Καλαμπάκα» πριν έξι ή επτά αιώνες. Είναι Τουρκικής προέλευσης και σημαίνει «ισχυρό φρούριο».
Ο Σουηδός περιηγητής Ι. Μπιέρνστωλ (1779) γράφει ότι στους Σταγούς υπήρχαν 10 χριστιανικές εκκλησίες και κανένα τζαμί, και ακόμα ότι έξω από τη μητρόπολη υπήρχαν διάφορες αρχαίες και νεότερες επιγραφές.Κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας υπήρξε σημαντικό εμπορικό κέντρο. Στην περιοχή καλλιεργούσαν και εμπορεύονταν βαμβάκι και μετάξι άριστης ποιότητας.
Η Καλαμπάκα είχε στενούς δεσμούς με τα αρματολίκια των Χασίων και της Πίνδου και πολλές φορές δέχτηκε τις επιθέσεις των Τουρκαλβανών, κυρίως στα τέλη του 18ου και τις αρχές του 19ου αιώνα. Στη θεσσαλική εξέγερση του 1854 κατελήφθη από τους Έλληνες, υπό τους Χριστόδουλο Χατζηπέτρο και Πετροπουλάκη. Στις 1-10 Μαΐου 1854 έγινε στην Καλαμπάκα μια φονικότατη μάχη, κατά την οποία σκοτώθηκαν 500 περίπου Τούρκοι. Η πόλη απελευθερώθηκε τελικά στις 27 Αυγούστου 1881.
Η Καλαμπάκα κάηκε ολοσχερώς από τα γερμανικά στρατεύματα στις 18 Οκτωβρίου 1943. Κατά την Κατοχή υπήρξε για μακρά διαστήματα υπό τον έλεγχο της Αντίστασης.
